Հաճախ ենք մենք էքստրավագանտ քայլերն ու արարքները որպես մարդու բնավորություն բնութագրում։ Իսկ միգուցե դրա տակ ավելի շատ բան է թաքնված։ Ամերիկյան հոգեթերապևտներ Ահարոն Բեկն ու Արթուր Ֆրիմենը «Անհատի խանգարումների կոգնիտիվ հոգեբուժություն» գրքում բացահայտել են մարդկային խառնվածքի գաղտնիքները։

EnterTrain-ը, հիմնվելով այս գիտնականների աշխատության վրա, այսօր ձեզ համար մարդու բնավորության 10 գծերի վերաբերյալ ուղեցույց է պատրաստել, որոնք կարող են խնդիրներ առաջացնել, եթե դրանք հսկողության տակ չպահենք։

1. Անբարեխղճություն

Այս կատեգորիային են պատկանում բոլոր այն մարդիկ, որոնք ձգտում են ավելի շատ հանգստանալ և ավելի քիչ աշխատել։ Օրինակ, եթե ընկերության աշխատակիցը տարվա ընթացքում մի քանի անգամ բացակայել է հիվանդության պատճառով, մի քանի անգամ արձակուրդ է վերցրել և անթիվ բացականեր ունի և դեռ այդքանից հետ էլ ամեն օր ուշանում է աշխատանքից, հոգեբանը նրա մոտ անհատի հակասոցիալական շեղում կախտորոշի։ Իհարկե, այդ ախտորոշման համար նաև այսպիսի ախտանիշներ պետք է լինեն. չհիմնավորված հաճախակի սուտասանություն, ուրիշի հաշվին ապրելու ձգտում, աշխատանքից հաճախակի ազատում՝ առանց հետագա պլանների, գումարի վատնում ոչ ըստ նշանակության։

Հակասոցիալականության դեմ պայքարել կօգնեն թայմ–մենեջմենթն ու պարգևատրումները։ Գրեք, թե ինչ նվեր եք ձեզ անելու այս կամ այն նվաճման համար (օրինակ՝ մի քանի օր ապրել ըստ կազմված պլանի) և առնվազն մեկ ամիս շարժվեք այդ գրաֆիկով, որպեսզի սովորություն ձևավորվի։

2. Ամաչկոտություն

Ամաչկոտությունը ժամանակի ընթացքում կարող է աճել լիակատար մեկուսացման և արտաքին աշխարհի հետ կապեր չունենալու մղման։ Հոգեկան խանգարման եզրին գտնվող մարդիկ դադարում են ուժեղ հոգեկան հույզեր ունենալ և փորձում են սահմանափակել իրենց շփումները և այդ պատճառով էլ հաճախ հեռակա աշխատանք են ընտրում, որը շփումներ չի ենթադրում։ Սա կարող է բերել անհատի շիզոիդային շեղման։ Հիվանդությունը կարելի է տարբեր ձևերով կանխել։ Ամենաազդեցիկ տարբերակը խմբային գործունեությունն է. նկարչության խմբակ, օտար լեզուների խմբային դասընթացներ, յոգայի, պիլատեսի պարապմունքների հաճախելը։

3. Պրոկրաստինացիա

Պրոկրաստինացիա (անգլ.՝ procrastination ուշացում, հետաձգում), հոգեբանության մեջ` անգամ կարևոր ու հրատապ գործերը հետաձգելու հակվածություն, որը հանգեցնում է կենսական խնդիրների ու ցավալի հոգեբանական ազդեցության: Այն մասին, որ պրոկրաստինացիան զարգացման նոր փուլ է մտնում, կարող են վկայել հետևյալ ախտանիշները. գրգռվածություն ի պատասխան ինչ–որ բան անելու խնդրանքի, աշխատանքի շատ դանդաղ տեմպ և վատ որակ, բարկություն, երբ խորհուրդ են տալիս ինչ–որ բանի վերաբերյալ։

Պրոֆիլակտիկան այնքանով է բարդ, որ մարդը սովորաբար կարծում է, որ ինքը ոչ մի բանում մեղավոր չէ։ Խորհուրդ է տրվում սոցիալական խաղ խաղալ, որտեղ ձեզ պետք է ուրիշների տեղում պատկերացնեք, որպեսզի հասկանաք նրանց զգացողությունները։

4. Իմպուլսիվություն և բռնկունություն

Մարդը, որը չի կարողանում վերահսկել իր բարկությունը կարող է անձի սահմանային խանգարում ստանալ։ Մոտեցող հիվանդության տիպիկ դրսևորումներից է կարծիքի կտրուկ և չհիմնավորված փոխակերպումը արմատապես հակառակ կարծիքով։ Օրինակ, այսօր դուք ասում եք որ ձվածեղը սարսափելի է ազդում ձեր ստամոքսի վրա, իսկ վաղը հաճույքով պատրաստում եք այն նախաճաշին։ Հիվանդությունը ախտորոշելու համար միայն իմպուլսիվությունը պատճառ չէ, դրա հետ մեկտեղ կան նաև այսպիսի ախտանիշներ. Ոչ մշտական ընկերական և սիրային կապեր, անմիտ ծախսեր, անզգույժ մեքենավարում, տրամադրության կտրուկ փոփոխություններ։

Խորհուրդ է տրվում բարկությունը կառավարելու հոգեբանական կուրսերի հաճախել և ինքնանույնականացման թրեյնինգների։

5. Ինքնախարազանում

Ինքնախարազանման հակում ունեցող մարդկանց հանգիստ կարելի է ջայլամներ անվանել. ցանկացած հարմար առիթի դեպքում նրանք գլուխը ավազի մեջ են թաքցնում՝ փորձելով թաքնվել խնդիրներից։ Հոգեբանության մեջ սա կոչվում է անհատի խուսափողական խանգարում։ Խորացման դեպքում հնարավոր են տագնապային գրոհներ, ընկճախտ և քնի խանգարում։ Պետք է անհանգստանալ, երբ կան հետևյալ ախտանշանները. ուժեղ վիրավորանք քննադատության դեպքում, նոր ծանոթություններից խուսափում, պոտենցիալ վտանգների չափազանցեցում, մարդկանց հետ շփվելիս վախ՝ ինչ–որ բան այնպես չասելու։ Այս դեպքում օգնում է կեղծ կանխատեսումների հերքումը։ Պետք է գրառել ենթադրությունները այս կամ այն գործողության շուրջ, օրինակ. «Եթե ուշ ժամի գնամ խանութ, ինձ կկողոպտեն»։ Իսկ հետո այդ գործողությունն ավարտին հասցնել և գրել արդյունքը։

6. Կասկածամտություն

Մենք բոլորս էլ ունենք կասկածամտություն և դա նորմալ է, բայց կան մարդիկ, ովքեր իրենց կասկածներով անցնում են բոլոր սահմանները։ Նման մարդիկ հնարավոր է տառապում են անհատի խելացնոր խանգարմամբ։ Այս խանգարումը ուղեկցվում է հետևյալ ախտանիշներով. չհիմնավորված անվստահություն զուգընկերոջ նկատմամբ, մարդկանց սովորական գործողությունների մեջ թաքնված իմաստի փնտրում, բոլորին, բացի ինքն իրենից մեղավոր համարելու միտում, հումորի զգացողության բացակայություն, կենցաղում չկարողանալ տեսնել ծիծաղելին։

Կասկածամտության դեմ պայքարելու հրաշալի մեթոդ է ծանոթների ցուցակ կազմելն ու ամեն անգամ նրանց անվան կողքին պլուս դնելը, երբ նրանք արդարացնում են սպասումները։

7. Ծառայության պատրաստակամություն

Մտերիմներից կախվածությունը բոլոր կաթնասունների և իհարկե մարդու հատկանիշներից է։ Ուրիշների վրա հույս դնելը լրիվ նորմալ է, իսկ չափազանց կապվածությունը բժշկության մեջ բնորոշվում է որպես անհատի կախյալ խանգարում։ Հոգեկան խանգարում է համարվում, երբ մարդը չի կարողանում ինքնուրույն որոշում կայացնել՝ առանց իր համար հեղինակավոր մարդու հավանության։ Բացի այդ, հիվանդությունը բնորոշվում է հետևյալ ախտանշաններով. համաձայնել շրջապատի հետ, նույնիսկ եթե նրանք սխալ են, դիսկոմֆորտի զգացողություն միայնության դեպքում և ամեն ինչ անելու մղում, միայն թե միայնակ չլինեն, նվաստացնող գործողությունների կատարում՝ հաճոյանալու համար։

Պայքարի լավագույն միջոցը ձեր կարողությունների ցանկը կազմելն է. օրինակ՝ «ես լավ եմ մեքենա վարում», «աշխատավայրում հրաշալի հաշվետվություն եմ պատրաստել» և այլն։ Ամեն անգամ երբ ցանկություն է առաջանում ինչ–որ մեկից հավանություն ստանալու, նայեք այս ցոցակին և դա ձեզ վստահություն կներշնչի։

8. Հուզականություն

Ավելորդ հուզականությունն ու զգայունությունը կարող են անհատի հիստերիկ խանգարման նշան լինել։ Իր նկատմամբ ուշադրություն գրավելու մղումը նորմալ է մարդու համար, քանի դեռ այն չի վերածվում զայրույթի բռնկումների և հիստերիայի։ Ախտանշաններն են գովեստի խոսքեր սպասելը հեղինակավոր մարդու կողմից, մի գործի վրա կենտրոնանալու անհնարինությունը, մակերեսային, իրար արագ փոխաինող հույզեր։ Հիստերիային ընդդիմանալու հրաշալի միջոցներից է թայմերով աշխատանքը։ Պետք է թայմերը դնել ասենք մեկ ժամի վրա և այդ ամբողջ ընթացքում միայն մեկ գործով զբաղվել։

9. Պերֆեկցիոնիզմ

Պերֆեկցիոնիզմը ուղիղ ճանապարհ է դեպի օբսեսիվ–կոմպուլսիվ խանգարումը, որը հոգեկան հիվանդություն է, երբ մարդիկ զգացողություն են ունենում, որ պետք է ինչ-որ բան անընդհատ ստուգել, ժամանակ-առ-ժամանակ կատարել որոշակի գործողություններ (այսպես կոչված «արարողակարգեր») կամ ունենում են անընդհատ կրկնվող մտքեր(«օբսեսիաներ») ։ Մարդիկ անկարող են որոշակի ժամանակով կառավարել թե՛ մտքերը, թե՛ գործողությունները։ Կրկնվող գործողությունների մեջ է մտնում ձեռքերի լվացումը, առարկաները հաշվելը և դռան փակ լինելը ստուգելը։ Պերֆեկցիոնիստները պետք է անհանգստանան, երբ զգում են, որ չեն ուզում իրենց վրա ժամանակ ծախսել՝ վախենալով անարդյունավետ դառնալ, անպետք իրերը դեն նետելու վախ՝ մտածելով, որ դրանք կարող են պետք գալ, սխալվելու նկատմամբ պաթոլոգիկ վախ, ուրիշների փոխարեն գործն անելու մղում՝ վախենալով, որ էլ ոչ ոք չի կարող այն լավ անել։ Հոգեբանները նրանց կենցաղային մեդիտացիա են խորհուրդ տալիս՝ մերսումից մինչև փակ աչքերով երաժշտություն լսել։

10. Բարձր ինքնագնահատական

Սա իհարկե ինքնախարազանումից ավելի լավ է, սակայն այստեղ էլ պետք է սահմաններ լինեն։ Հակառակ դեպքում դա կարող է անհատի նարցիստական խանգարման բերել։ Իսկ այդտեղից էլ արդեն անխուսափելի են դեպրեսիաները, անլիարժեքության զգացումը և այլ խնդիրներ, որոնք առաջանում են այն մարդկանց մոտ, որոնք իրենց Նապոլեոն են երևակայում։ Նարցիսի հիմնական խնդիրը ակնկալիքների և իրականության անհամապատասխանությունն է։ Այս շեղման դեմ պայքարի վարժություններից մեկը նշաձողը իջեցնելն է՝ ցանկություններից մինչև իրականում հասանելին։ Օրինակ շքեղ մեքենա գնելու փոխարեն կարելի է մոտակա խանութից գեղեցիկ կոշիկ գնել։

Նյութը հրապարակման պատրաստեց EnterTrain-ը

Տեղեկացրե՛ք Ձեր մտերիմներին