Սեռական կյանքին վերաբերող հին ու ոչ շատ հին հայկական ավանդույթների, վերապրուկների ու հետաքրքիր դրվագների մասին զրուցել եմ պատմաբան, ազգագրագետ Վահրամ Թոքմաջյանի հետ: Կուսապահպանության ֆենոմեն, սրբազան պոռնկություն, էրոտիկ բնույթի ծեսեր, սեքսուալ արգելքների վերաբերյալ եկեղեցական ժողովներ, քավորի դերակատարություն, «չբերության բուժում». այս եւ այլ փաստերը՝ ստորեւ:
Կուսապահպանությունը մեզ պարտադրվել է
Հեթանոսական փուլում ընտանիք եւ կուսություն երեւույթների նկատմամբ այլ դիրքորոշում եւ դիտարկումներ կային: Հայաստանում, որոշակի փուլից սկսած, կուսության թեման ցավոտ խնդիր է դարձել եւ մնում է այդպիսին: Կուսապահպանությունը մեզ պարտադրվել է՝ քրիստոնեական մշակութային հայեցակարգից ելնելով, արդեն ավելի, քան 1700 տարի շարունակ: Հայ հասարակության մեջ բազմաթիվ տարրեր կան, որ փորձում են ոչ արժանահավատ դարձնել այդ տեղեկությունները: Այսինքն՝ պատմիչից որեւէ տեղեկություն ներկայացնելիս ընտրովի են մոտենում՝ վերցնելով այն, ինչ իրենց ձեռնտու է, անտեսելով ու ժխտելով այն, ինչ ձեռնտու չէ:
Ինչո՞ւ են մեզ մոտ նյութերը սեքս մշակույթի մասին շատ քիչ: Որովհետեւ քրիստոնեական պատմագրությունը դարեր շարունակ թաքցնում է դրանք: Այն չէր կարող իրեն թույլ տալ սեռականության, հարաբերությունների մասին բաց տեղեկատվության տրամադրել: Այն, ինչ գիտենք այսօր, հասել են մեզ անուղղակի ակնարկների միջոցով:
Ցանկասեր Սաթենիկ թագուհին
Արտաշես 1-ին թագավորի կնոջ՝ Սաթենիկի մասին պատմահայր Մովսես Խորենացին իր պատմության մեջ շատ թափանցիկ ակնարկ է անում՝ նշելով, որ նա տենչում էր մարաց թագավոր Արտավանի բարձը: Խորենացուց 700 տարի առաջվա բամբասանքը եկել հասել էր պատմահորը: Դա նշանակում է, որ արքունական սիրավեպերը շատ տիպական են եղել: Նույն ժամանակահատվածի հռոմեական կամ միջագետքյան իրավիճակներն ուսումնասիրելիս տեսնում ենք, որ Հռոմի կայսրերը օրգիաներ, դեֆլորացիաների (կուսազրկում) հատուկ ծեսեր էին կազմակերպում, որոնց ընթացքում իրենց համար հարճեր էին ընտրում: Այս նույնը կար նաեւ Հայաստանում: Արդիական էին բիսեքսուալությունն ու հոմոսեքսուալությունը: Օրինակ, Փավստոս Բուզանդը, լինելով քրիստոնյա պատմիչ, եկեղեցու թիվ մեկ թշնամի Պապ թագավորին անվանում էր «դեւերի հետ քնող, տղամարդկանց հետ կենակցող»: Արեւելյան մտածողության մեջ առկա էր այն գաղափարը, որ եթե տղամարդը բացարձակ է, ապա բացարձակ է ամեն ինչում:
Մանրամասները` այստեղ:
